Romantycy – czy są światu jeszcze potrzebni?
podsumowanie debaty
Anna Wiśniewska-Grabarczyk
20 października 2022 r. miała miejsce debata pt. Romantycy – czy są światu jeszcze potrzebni? Wydarzenie zorganizowała Biblioteka Publiczna i Centrum Kultury im. Kazimiery Iłłakowiczówny w Trzciance. W dyskusji w przestrzeniach Centrum Integracji Społecznej w Trzciance udział wzięli mgr Elżbieta Anioła, polonistka i doradca metodyczny z wieloletnim stażem, dr hab. Paweł Grabarczyk, Associate Professor na IT University w Kopenhadze oraz w Katedrze Filozofii Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego, dr hab. Maciej Junkiert z Zakładu Badań nad Tradycją Europejską Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, mgr Iwona Krasowska, polonistka z I LO im. Marii Skłodowskiej-Curie oraz dr Anna Wiśniewska-Grabarczyk z Zakładu Literatury Polskiej XX i XXI w. Uniwersytetu Łódzkiego.
Słuchaczami debaty były zaproszone klasy ze szkół średnich oraz nauczyciele i bibliotekarze z okolicznych ośrodków nauczania i kultury. W trakcie spotkania dyskutanci pochylili się przede wszystkim nad literaturą i kulturą okresu romantyzmu oraz nad jej recepcją dzisiaj. Próbowano zdefiniować pojęcie „romantyzm” i odpowiedzieć na pytanie, czym dzisiaj jest ten termin – pojęciem martwym, pojęciem żywym, cały czas zmieniającym się?
Zastanawiano się nad rolą twórczości romantycznej w dzisiejszej dydaktyce polonistycznej i kulturowej oraz nad tym, w jaki sposób młodzi ludzie odbierają postulaty zawarte w kulturze okresu wielkich wieszczów. Wykładowcy akademiccy i nauczyciele odwoływali się do swoich doświadczeń zawodowych i opowiadali, jakie treści romantyczne są dziś „atrakcyjne” dla młodych ludzi, jaki jest odbiór literatury (i innych tekstów kultury) oraz postawy romantycznej wśród ich studentów i uczniów. Niebagatelne okazało się także zwrócenie uwagi na to, czy na poziomie edukacji szkolnej i akademickiej literatura i inne romantyczne teksty kultury są należycie reprezentowane – czy w kanonie lektur jest za dużo literatury romantycznej czy za mało? Co ciekawe, na tak postawione pytanie odpowiedzi były różne.
Zastanawiano się także, czy istnieje coś takiego jak dziedzictwo romantyczne, z którym młodzi się utożsamiają albo z którego czerpią (jeśli nie garściami, to subtelnie)? Jak, w kontekście rozmów o polskim i europejskim romantyzmie, młodzi rozumieją pojęcia takie jak mesjanizm, naród, poeta, twórca, rewolucja.
Rozmawiano także o etosie i roli bohatera romantycznego kiedyś i dzisiaj, o powinnościach poety i szerzej, artysty-twórcy. Wykładowcy akademiccy i nauczyciele opowiadali o tym, w jaki sposób studenci i uczniowie redefiniują rolę artysty, czym dla nich jest „bohater romantyczny”. Ciekawe okazały się również refleksje na temat zmagań współczesnego młodego czytelnika z tekstem romantycznym, który nie zawsze okazuje się łatwy w odbiorze. Próbowano odpowiedzieć na pytanie o przyczynę takiego stanu rzeczy oraz wskazano sposoby radzenia sobie z niełatwą materią językową utworów romantycznych. Jak się okazało, doskonałym sposobem wprowadzenia ucznia w lekturę romantyczną jest szukanie paralel ze współczesnością, odnoszenie do tego, co jest mu znane.
W trakcie spotkania odwoływano się do wielu postulatów i problematów związanych z literaturą i kulturą romantyczną. Szukając odpowiedzi na tytułowe pytanie, Czy romantycy są światu jeszcze potrzebni?, pochylono się m.in. nad całym nurtem postmodernizmu, którego źródeł niektórzy szukają m.in. w myśli romantycznej, nad rolą poety-twórcy-wieszcza dzisiaj, nad polityczno-społecznymi powinnościami literatury. Dla młodego słuchacza szczególnie interesujące okazały się odwołania do znanych im dzieł kultury, m.in. gier video.
Anna Wiśniewska-Grabarczyk