Trzcianecka biblioteka mieści się w urokliwej kamienicy przy ulicy Sikorskiego. Pomieszczenie Wypożyczalni dla dorosłych zostało zaaranżowane przez jej pracowników w taki sposób, by zaakcentować historię budynku oraz mieszczącej się w nim instytucji. Centralne miejsce stanowi lada biblioteczna, stylizowana na ladę hotelową. Wchodzącego wita literacki opis fresku Michała Anioła – mural z cytatem z jednego z pierwszych i najstarszych woluminów księgozbioru. W tle widać dużą reprodukcję starej pocztówki z przedwojennym hotelem. Znajduje się tu jeszcze jeden mural, zawierający myśl wielkopolskiego poety. „Smakuj słowa, są trwalsze od rzeczy” przypomina Andrzej Sulima-Suryn czytelnikowi. Trzcianecka biblioteka to miejsce, w którym wzajemnie przenikają się literatura, kultura i sztuka, w którym trwa mariaż tradycji z nowoczesnością.
W powojennej Polsce istotnym elementem odtwarzania życia kulturalnego było organizowanie bibliotek. Dekret o bibliotekach i opiece nad zbiorami bibliotecznymi z 17.04. 1946 r. utworzył ku temu podstawy prawne. Powstanie biblioteki w Trzciance poprzedza istnienie prywatnej wypożyczalni, usytuowanej przy ulicy Dąbrowskiego. Zorganizowanie Powiatowej Biblioteki Publicznej zostało powierzone w maju 1946 r. Tadeuszowi Pietkiewiczowi, nauczycielowi Szkoły Powszechnej w Trzciance Lubuskiej. Otwarcie Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Trzcianka nastąpiło 7 lipca 1946 r.
Pierwotnie biblioteka mieściła się w dwóch niewielkich pomieszczeniach w budynku znajdującym się przy ul. Sikorskiego 53. Biblioteczny księgozbiór (w liczbie 400 egzemplarzy) stanowiły wówczas książki przekazane przez Inspektorat Szkolny w Trzciance, instytucje miasta Poznań oraz ofiarowane przez mieszkańców. Od końca roku 1946 książki są systematycznie przekazywane przez Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego. W tym czasie zarejestrowanych czytelników było 343, księgozbiór liczył 1540 tomów oraz 2500 książek naukowych w języku niemieckim.
Równolegle z rozwojem miasta następował rozkwit trzcianeckiej biblioteki. Już z końcem 1950 r. księgozbiór stanowi 17052 woluminy i 1792 zarejestrowanych czytelników. Natomiast w roku 1970 dane te przedstawiały się następująco: 92365 woluminów i 9403 czytelników. Po kolejnych dwudziestu latach liczba woluminów wynosiła 129854.
Schyłek lat czterdziestych i lata pięćdziesiąte owocują powstaniem pierwszej w powiecie Biblioteki Gminnej w Białej (19.01.1946 r.) i Miejskiej Biblioteki Publicznej Miasta Trzcianki (1949). W Krzyżu Wielkopolskim została utworzona nowa placówka oświatowa, Miejska Biblioteka Publiczna w Krzyżu. W roku 1950 na terenie powiatu funkcjonuje następująca sieć bibliotek: Powiatowa Biblioteka Publiczna, dwie Miejskie Biblioteki Publiczne oraz dziewięć Gminnych Bibliotek Publicznych.
W roku 1964 następuje połączenie Miejskiej Biblioteki Publicznej w Trzciance z Powiatową Biblioteką Publiczną. W Trzciance i Krzyżu powstają oddziały dla dzieci. W 1975 r. Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna zostaje przemianowana na Rejonową Bibliotekę Publiczną. Przy klubach „Ruch”, klubach „GS”, szkołach i Państwowych Gospodarstwach Rolnych oraz w mieszkaniach prywatnych powstają punkty biblioteczne. W 1980 r. zostaje utworzona filia biblioteczna na osiedlu Juliusza Słowackiego oraz trzy lata później przy ulicy Mickiewicza. Obie filie zostały później zlikwidowane.
Połączenie władz administracyjnych miasta Trzcianka i gminy Trzcianka w 1983 r. poskutkowało m.in. fuzją bibliotek. 1 lipca 1984 r. Rejonowa Biblioteka Publiczna rozpoczyna działalność jako Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Trzciance. Jednocześnie przejmuje nadzór nad sześcioma bibliotekami gminnymi. Współcześnie są to filie biblioteczne w Białej, Łomnicy, Niekursku, Nowej Wsi, Rychliku i Siedlisku.
27.05.1988 r. nastąpiło uroczyste przekazanie bibliotece budynku przy ul. Sikorskiego 22, którego powierzchnia wynosi ponad 1000 m². W kamienicy z przełomu XIX i XX wieku do 1945 r. mieścił się miejski gościniec – „Deutsches Haus”, a następnie restauracja „Polonia”. Po wcześniejszym przeniesieniu zbiorów bibliotecznych oraz niezbędnych adaptacjach budynku biblioteka mogła kontynuować swoją działalność w bardziej komfortowych warunkach. Wyszczególniono: Wypożyczalnię dla dorosłych, Czytelnię książek i czasopism, Dział zbiorów specjalnych, Laboratorium językowe z materiałami do nauki języków obcych, Dział gromadzenia i opracowania zbiorów, Dział administracyjny, Oddział dla dzieci i młodzieży z czytelnią i salą bajek.
Lata dziewięćdziesiąte to również intensywny czas w rozwoju trzcianeckiej instytucji. Uchwałą Rady Miejskiej z dnia 27 czerwca 1996 r. biblioteka otrzymała imię wybitnej poetki związanej z Wielkopolską, Kazimiery Iłłakowiczówny. Tego samego roku biblioteka otrzymała od Ministra Kultury i sztuki Dyplom „Za zasługi w upowszechnianiu książki i czytelnictwa”. Od końca roku 1997 rozpoczęła się komputeryzację biblioteki systemem SOWA.
01.09.2000 r. Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy im. K. Iłłakowiczówny w Trzciance powierzono realizację zadań Biblioteki Powiatowej dla powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego.
Od roku 2005 biblioteka w Trzciance pozyskuje fundusze zewnętrzne. Przez lata realizowane są projekty, na które środki zostały zdobyte z różnych źródeł, m.in. Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Instytutu Książki, Biblioteki Narodowej, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego na niebagatelną kwotę ponad miliona złotych. 24 stycznia 2018 r. odbyło się uroczyste otwarcie biblioteki po remoncie dofinansowanym ze środków MKiDN w ramach projektu „Nowy design-nowa jakość, czyli remont i modernizacja trzcianeckiej biblioteki” Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa Priorytet 2 Infrastruktura Bibliotek 2016-2020.
01.04. 2018 r. nastąpiło połączenie Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Trzcianka im. K. Iłłakowiczówny z Trzcianeckim Domem Kultury, powstała Biblioteka Publiczna i Centrum Kultury im. K. Iłłakowiczówny w Trzciance.
Najnowsza historia trzcianeckiej biblioteki to dwukrotny tytuł najlepszej biblioteki w Wielkopolsce, według Rankingu Bibliotek organizowanego przez Instytut książki i dziennik „Rzeczpospolita”. W roku 2018 Biblioteka Publiczna i Centrum Kultury znalazła się na pierwszym miejscu w Wielkopolsce i dwudziestym pierwszym w Polsce. W roku 2019 BPiCK utrzymała tytuł lidera w województwie i wspięła się na szóstą pozycję w kraju.
Bibliografia:
Bogusława Dembińska: 50 lat Biblioteki w Trzciance. Kronika ziemi trzcianeckiej. Trzcianka: Muzeum Ziemi Nadnoteckiej im. W. Stachowiaka w Trzciance, 1997, s. 79-84.Katarzyna Hołyst